Het achterhalen van de herkomst van een schilderij kan een uitdagend maar fascinerend proces zijn. De waarde en betekenis van een kunstwerk zijn vaak nauw verbonden met zijn geschiedenis en de handen waar het doorheen is gegaan. Of je nu een kunstverzamelaar bent of per toeval een schilderij hebt ontdekt, het vinden van de herkomst (ook wel “provenance” genoemd) kan cruciaal zijn om meer te weten te komen over de authenticiteit, waarde en historische betekenis van het kunstwerk.
In dit artikel leggen we uit hoe je de herkomst van een schilderij kunt achterhalen, welke stappen je kunt nemen, en welke hulpmiddelen je kunt gebruiken om meer informatie te vinden over je kunstwerk.
Wat is provenance (herkomst)?
Provenance verwijst naar de geschiedenis van eigendom en plaatsing van een kunstwerk, vanaf het moment van creatie tot aan de huidige eigenaar. Het helpt niet alleen bij het vaststellen van de authenticiteit, maar kan ook de waarde van het schilderij verhogen. Een goed gedocumenteerde herkomst kan een schilderij helpen om juridische of historische claims te voorkomen en kan zelfs inzicht geven in het culturele belang van het kunstwerk.
Waarom is herkomst belangrijk?
- Authenticiteit: Herkomstdocumenten helpen om de echtheid van het werk te bevestigen.
- Waarde: Een schilderij met een gedocumenteerde herkomst kan in waarde stijgen, vooral als het eigendom is geweest van prominente verzamelaars of galerijen.
- Geschiedenis: Het vertelt de levensloop van het schilderij, inclusief tentoonstellingen, verkopen en eigenaars.
Stappen om de herkomst van een schilderij te achterhalen
1. Onderzoek de fysieke kenmerken van het schilderij
Het schilderij zelf kan al veel informatie bevatten over zijn herkomst. Let op de volgende elementen:
- Handtekening: De signatuur van de kunstenaar kan helpen om de maker te identificeren.
- Datering: Soms staan er data op het schilderij of de lijst die kunnen wijzen op de periode waarin het gemaakt is.
- Labels en stempels: Kijk op de achterkant van het schilderij naar galerijlabels, veilingstickers of museumstempels die de route van het schilderij kunnen verduidelijken.
Eerste stap: Noteer alle zichtbare inscripties, labels of stempels en zoek naar verwijzingen naar galerieën, musea of veilinghuizen.
2. Controleer certificaten van echtheid en eigendom
Als het schilderij afkomstig is van een erkende kunsthandel of galerie, is er mogelijk een certificaat van echtheid aanwezig. Dit document bevat meestal informatie over de kunstenaar, het jaartal, en eerdere eigenaren.
Eerste stap: Vraag naar een certificaat van echtheid of eigendom, vooral bij aankopen via gerenommeerde kanalen.
3. Raadpleeg kunstarchieven en databases
Veel kunstwerken worden gedocumenteerd in kunstarchieven en -databases. Websites en databases zoals Art Loss Register, Artnet en The Getty Provenance Index bieden toegang tot uitgebreide informatie over kunstwerken, waaronder tentoonstellingen, veilingen en eerdere eigenaren.
- Art Loss Register: Dit is ’s werelds grootste database voor gestolen kunstwerken. Het is een goed startpunt als je vermoedt dat het werk gestolen of verloren is geraakt.
- Artnet: Biedt gedetailleerde informatie over veilingen en verkoopgeschiedenis.
- Getty Provenance Index: Een uitgebreide bron voor kunstwerken die een gedetailleerde herkomst nodig hebben.
Eerste stap: Voer de naam van de kunstenaar en het werk in op websites zoals Artnet of het Art Loss Register om eerdere verkoopgegevens te achterhalen.
4. Contacteer experts en galerieën
Kunstexperts, taxateurs en galeriehouders kunnen waardevolle inzichten bieden over de herkomst van een schilderij. Vooral als het gaat om oudere werken of minder bekende kunstenaars, kan hun expertise helpen om belangrijke details op te sporen.
Eerste stap: Neem contact op met een lokale galerie of kunsthistoricus die gespecialiseerd is in het soort schilderij dat je bezit.
5. Bezoek musea en bibliotheken
Sommige musea en bibliotheken hebben uitgebreide kunstarchieven, vooral met betrekking tot oude meesters of bepaalde kunststromingen. Bibliotheken met kunstboeken, veilingcatalogi en monografieën over specifieke kunstenaars kunnen ook helpen bij het opbouwen van een gedetailleerde herkomst.
Eerste stap: Bezoek een kunstbibliotheek of museumarchief en zoek naar vermeldingen van het schilderij of de kunstenaar in oude catalogi.
6. Controleer veilinghuizen
Veilinghuizen zoals Christie’s of Sotheby’s houden vaak gedetailleerde dossiers bij van kunstwerken die zijn verkocht. Als het schilderij ooit via een veiling is gegaan, kunnen er gegevens beschikbaar zijn die helpen bij het traceren van de herkomst.
Eerste stap: Zoek naar oude veilingcatalogi of neem contact op met een veilinghuis om na te gaan of het werk eerder is verkocht.
Veelvoorkomende uitdagingen bij het achterhalen van herkomst
- Ontbrekende documentatie: Niet elk schilderij heeft een goed gedocumenteerde geschiedenis. Vooral bij oudere werken kan het lastig zijn om alle eigenaren te achterhalen.
- Vervalsingen: Soms worden schilderijen verkeerd toegeschreven aan een bepaalde kunstenaar. In dat geval kan het belangrijk zijn om meerdere bronnen te raadplegen en mogelijk een expert in te schakelen.
- Gestolen kunst: Als een schilderij een gestolen verleden heeft, kan het lastig zijn om toegang te krijgen tot bepaalde informatie zonder een juridische procedure.
Conclusie
Het achterhalen van de herkomst van een schilderij in België of elders vereist vaak geduldig onderzoek en de inzet van verschillende bronnen. Of je nu door kunstarchieven bladert, veilinghuizen contacteert of kunsthistorische experts raadpleegt, elke stap kan je dichter bij de oorsprong van het werk brengen. Het kennen van de herkomst kan de waarde van een kunstwerk aanzienlijk verhogen en biedt ook een fascinerend inzicht in de geschiedenis van het schilderij.
Als je vastloopt of meer zekerheid wilt, is het inschakelen van een kunstexpert altijd een goede keuze.